Yale Üniversitesi’nde araştırmacı olan ekonomist Keith Chen ve psikolog
Laurie Santos, dünyanın en bencil hayvanlarından biri kabul edilen
Kapuçin maymunlarına para kullanmayı öğretmek istedi. Chen, “Kapuçinler
yemek yemek ve seks yapmaya odaklı küçük bir beyne sahip... Önlerine ne
çıkarsa yiyorlar. Onlara sabahtan akşama kadar şekerleme verebilirsiniz.
Yediklerini kusup tekrar yemek için yanınıza gelirler” dedi. Chen ve
Santos, para kullanmayı öğreterek, maymunların bencilliğini ortaya
çıkarmayı, böylece onları para kullanmaya iten dürtüleri gözlemlemeyi
amaçladı. Başarılı olan denemelerin ardından, maymunlara para
karşılığında üzüm, elma ve jelibon satın almayı öğrendi.
EN EKONOMİK KİM?
Chen, kapuçin maymunlarına para yerine geçen ortası delik gümüş diskler
verdi. Maymunlara diskleri meyve alabilmek için kullanmalarını öğretmek 7
ay sürdü. Eğitimin ardından, maymunlara 12 disk verildi. Maymunlara ilk
önce üzüm ve elma, daha sonra da jelibon sunuldu. Maymunların bütçe
hesaplaması, insanlarınınkine mükemmel bir benzerlik gösterdi. Daha çok
jelibon almak isteyen kapuçinler, üzümdenkısmaya başladı. Ardından
maymunlara kumar oyunları öğretildi. Chen, “İnsanların yaptığı gibi
saçma kararlar veriyorlardı... İstatistiksel olarak kapuçinleri birçok borsa yatırımcısından ayırt etmek olanaksız” dedi.
SEKS VE HIRSIZLIK
Alışveriş ve kumarın yanı sıra, maymunların diskleri başka amaçlar için
de kullandığı görüldü. Bir araştırmacı, iki maymunun kendilerine
dağıtılan paraları seks karşılığında değiş tokuş ettiğine tanık oldu.
Seks sona erdikten sonra, paraları alan maymun hemen araştırmacıların
yanına gelerek kazandıklarıyla üzüm aldı. Kapuçinler, araştırmacılara
zor anlar da yaşattı. Bazıları, para dağıtımı sırasında daha fazla disk
çalmaya çalıştı. Bazıları da para disklerinin konduğu sepetlere
saldırdı. Bunu gören diğerleri de aynı şeyi yapınca, kısa süreli kaos
ortamları yaşandı. Yapılan deneyler, kapuçinlerin paradan anladığını ve
tıpkı insanlar gibi kullanabildiklerini gösterdi. Chen, 2005 yılında
pembe maymunlar üzerinde başladığı deneylerde maymunların insanlara olan
davranış özelliklerini gözlemlemeye devam ediyor. (ntvmsnbc)
(RADİKAL.COM.TR DEN ALINTI)
Sayın Charles Darwin'in teorisine kesinlikle karşı ve inanmazdım ama bu haber beni kendisine yine de nokta kadar yakınlaştırmadı. ama yine de şu an darwin gibi düşünmek istiyorum.
darwin'in Galapagos kuşları diye bir incelemesi var. küçücük bir adada bulunan bir çok kuş türünü incelemiş. incelemenin sonunda da kuşların uçuş menzili ne kadar uzunsa gagalarının da okadar uzun olduğunu tespit etmiş. ( makalenin tamamı için: Galileo'nun Buyruğu. edmund blair dolles 'tübitak yayınları') şimdi acaba bu kuşlar uzun uzun uçtukları için mi gagaları uzamış yoksa uzun gagaları olduğu için mi uzun uzun uçmuşlar ya da yalan mı söylemişler. darwin yalan söylemiş de kuşların mı gagaları uzamış. darwin mantıklı bir yalacıymış.
bu maymun haberi bana bir ayrıntıyı daha hatırlattı. das kapital darwin e ithaf edilmiş bir kitapmış. kitabın başına yazarı 'sevgili dostum darwin'e ' diye yazmış. bu haberi duysalar ikisi de havalara uçardı galiba. çünkü bizim sevgili maymun atalarımız da kapitalistmiş. bakın neler yapabiliyorlar. ama ozaman da insanın aklına başka bir soru geliyor. kapitalistlik okadar çok bizim özümüzde mevcut ise biz nasıl sosyalist olabiliriz ki. bikaç bilgi kırıntısı ve parayla bukadar çok kapitalist olabiliyor demekki bizim sevgili atalarımız.
diğer bir yandan da acaba biz parayı görünce maymuna mı dönüyoruz. para etrafında yapılan türlü türlü entrikalar, dolaplar dümenler acaba nev-i şahsına münhasır hakiki bir maymunluk mu?
lidyalılar parayı bulmadan önce keşke maymunlar üstünde bir deneselermiş. belki kaderi nekadar etkilediklerinin farkına varırlardı.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder